Barteltje Binnerts Halbertsma
F, #9876, b. 1825
Parents
Biography
Barteltje Binnerts Halbertsma was born in 1825 in Grouw.
Barteltje Binnerts Halbertsma has reference number 10006.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Jacobus Roelofszoon Nieuwveen
M, #9877
Parents
Biography
Jacobus Roelofszoon Nieuwveen has reference number 10007.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Roelof Meines Nieuwveen
M, #9878
Biography
Roelof Meines Nieuwveen has reference number 10008.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Fyke Jacobus Schurer
F, #9879
Biography
Fyke Jacobus Schurer has reference number 10009.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Johanna Jisk Halbertsma
F, #9880, b. 1838
Parents
Biography
Johanna Jisk Halbertsma was born in 1838 in Grouw. Jacob Sterken and Johanna Jisk Halbertsma were married on 5 May 1866 in Idaarderadeel. Johanna Jisk Halbertsma has reference number 10010.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Jacob Sterken
M, #9881
Parents
Biography
Jacob Sterken has reference number 10011.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Jan Sterken
M, #9882
Biography
Jan Sterken has reference number 10012.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Eltje Pol
F, #9883
Biography
Eltje Pol has reference number 10013.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Tjalling Hiddes Halbertsma
M, #9884, b. 1792, d. 20 January 1840
Parents
Biography
Tjalling Hiddes Halbertsma was born in 1792 in Grouw. He and Tettje Klazes Sjollema were married on 3 July 1813 in Idaarderadeel. Tjalling Hiddes Halbertsma and Reinskje van der Goot were married on 29 November 1837 in Grouw. Tjalling Hiddes Halbertsma died on 20 January 1840 at age ~48 in Idaarderadeel. Tjalling Hiddes Halbertsma has reference number 10014.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Tettje Klazes Sjollema
F, #9885
Parents
Biography
Tettje Klazes Sjollema has reference number 10015.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Claas Piers Sjollema
M, #9886
Biography
Claas Piers Sjollema has reference number 10016.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Dieuwke Andries
F, #9887
Biography
Dieuwke Andries has reference number 10017.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Joost Hiddes Halbertsma
M, #9888, b. 16 August 1723, d. 26 June 1788
Parents
Biography
Joost Hiddes Halbertsma was born on 16 August 1723 in Grouw. He and Berber Dirks were married on 28 December 1749 in Grouw. Joost Hiddes Halbertsma died on 26 June 1788 at age 64 in Grouw. Joost Hiddes Halbertsma has reference number 10018.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Romkjen Joostes Halbertsma
F, #9889, b. 14 September 1760
Parents
Biography
Romkjen Joostes Halbertsma was born on 14 September 1760 in Grouw. She died in Idaarderadeel.
Romkjen Joostes Halbertsma has reference number 10019.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Jan Oeges Bakker
M, #9890, b. 1765, d. 28 May 1833
Biography
Jan Oeges Bakker was born in 1765. He died on 28 May 1833 at age ~68 in Grouw.
Jan Oeges Bakker has reference number 10020.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Wijtske Jans Bakker
F, #9891, b. 17 October 1790
Parents
Biography
Wijtske Jans Bakker was born on 17 October 1790 in Grouw.
Wijtske Jans Bakker has reference number 10021.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Joost Jans Bakker
M, #9892, b. 11 November 1792
Parents
Biography
Joost Jans Bakker was born on 11 November 1792 in Grouw.
Joost Jans Bakker has reference number 10022.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Durkje Jans Bakker
F, #9893, b. 1 October 1795
Parents
Biography
Durkje Jans Bakker was born on 1 October 1795 in Grouw.
Durkje Jans Bakker has reference number 10023.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Oege Jans Bakker
M, #9894, b. 26 November 1796
Parents
Biography
Oege Jans Bakker was born on 26 November 1796 in Grouw.
Oege Jans Bakker has reference number 10024.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Joost Hiddes Halbertsma
M, #9895, b. 23 October 1789, d. 27 February 1869
Parents
Biography
Joost Hiddes Halbertsma was born on 23 October 1789 in Grouw. He and Johanna Iskje Hoekema were married on 10 May 1816 in Workum. Joost Hiddes Halbertsma died on 27 February 1869 at age 79 in Deventer. Joost Hiddes Halbertsma, geboren in Grouw, van 1822 tot 1856 dominee in Deventer, overleed in 1869. Hij was een van de beste taalkenners van zijn tijd. Naast schrijver was hij dialect onderzoeker, cultuurhistoricus en schrijver van het Fries woordenboek
Samen met zijn broer Eeltje streefde Joost Hiddes naar de wederopstanding van het Fries als litteraire taal. Door hun verhalen als "de Lape Koer fen Gabe Skroor" uit 1822, is dit wonderwel gelukt.
Daarnaast heeft Joost Hiddes zich ook bezig gehouden met mythologie, zeden en gebruiken en oudheidskunde. Zo verschenen van zijn hand: de Witte Wiven 1837, Paascheijeren 1840, Avoort 1841, de frissche Lucht 1844, de Ring van Epe 1849 en Ringmunten en Oorijzers 1853.
Jacob Grimms correspondentie met Joost Halbertsma
De broers Grimm hadden een omvangrijke correspondentie met wetenschappers uit allerlei landen. Het aantal brieven wordt rond de 30.000 exemplaren geschat.
Een van de correspondenten waar Jacob, over een periode van meer dan 25 jaar, mee schreef was de Fries Joost Hiddes Halbertsma. Deze brieven zijn (niet integraal) gepubliceerd in het volgende werkje: "Briefwechsel zwischen Jacob Grimm und J.H. Albertsma, uitgegeven door Dr. B. Sijmons, 1885".
In deze uitgave staan 11 brieven van Jacob Grimm (tussen 1 juni 1830 en 28 juni 1856) en 11 brieven van Joost Halbertsma (tussen 20 mei 1830 en 3 juli 1858).
Grappig is dat de brieven in het Engels, Frans, Duits en in het Nederlands geschreven zijn. Hieronder haal ik enkele wetenswaardigheden uit die correspondentie aan.
Blz 9-10
In Friesland werden takken van de vlierstruik gebruikt voor het verwijderen van vuiligheid uit darmen van geslachte beesten. Halbertsma vertelt Grimm dat de richting waarmee de Vlier van haar bast ontdaan werd van beneden naar boven toe gebeurde, als de darmen van onder naar boven toe schoongemaakt werden. En dat de bast van boven naar beneden verwijderd werd indien het schoonmaken anders om gebeurde.
Daarna vertelt hij dat deze overeenkomende volgorde in het Friese bijgeloof niet de regel is. Alles werkt echter tegen de draad in. Droomt men van een bruiloft dan gaat men spoedig dood; en droomt men van een begrafenis dan staat een huwelijk voor de deur.
Blz 11
Halbertsma vertelt dat professor Reuvens hem in de Dom van Utrecht een runeninscriptie heeft laten zien die hij lezen kon.
Blz 14
Grimm vertelt dat hij de Deutsche Mythologie bijna af heeft, en dat hij Halbertsma ook een exemplaar toestuurt.
Blz 14
Halbertsma deelt mee dat er geen paasvuren in Friesland ontstoken worden, en dat er bijzonder weinig sprookjes verteld worden. Hij vertelt dat het gezonde verstand der Friezen reeds vroeg de ergste bijgelovigheden verworpen heeft.
Blz 15
Grimm stuurt de Deutsche Mythologie toe; de inhoud ervan berust op volgens hem op 2 punten:
1. De identiteit van Noordse en Duitse mythologie
2. De samenhang aantonen tussen de oudste getuigenissen over de Wodanscultus en de berichten van Tacitus daaromtrent
Blz 16
Grimm vraagt Halbertsma of hij hem kan inlichten over "woenspanne" en "woenlett".
Blz 16
Halbertsma ontvangt de Deutsche Mythologie en kondigt het werk aan in Kunst en Letterbode
Blz 16
Halbertsma wijst op de nog aanwezige bijgelovigheden van mensen op de vaart in Friesland. En dat er verhaald wordt over een mythologische verdronken hoofdstad van het Friese koningrijk in zee voor Stavoren.
Blz 16
Halbertsma vertelt dat op dezelfde plaats waar boeren "witte wiven" vermoeden "oud-Germaansche grafheuvels" gevonden worden.
Blz 17
Halbertsma vraagt of het boek van Bolhuis, "over de invallen der Normannen in Nederland" (De Noormannen in Nederland, Utrecht 1834) ook in het Duits overgezet gaat worden.
Blz 23
Grimm vertelt dat hij nieuwe goden ontdekt heeft, waaronder Phol (cultus in Thüringen en Beieren)
Blz 24
Grimm nodigt Halbertsma uit voor de eerste "germanistenversamlung" in Frankfurt am Main in1846. Halbertsma bezoekt deze.
Blz 25
Grimm vertelt dat hij ontevreden is over de kwaliteit van het werk van D. Buddingh (Verhandelingen over het Westland, ter opheldering der Loo-en, Woerden en Hoven, benevens de natuurdienst der Friezen en Batavieren, 1844)
Joost Hiddes Halbertsma
1789-1869
geboren: 23 oktober 1789 te Grouw
overleden: 27 februari 1869 te Deventer
Biografie(ën)
F. Jos. van den Branden en J.G. Frederiks, Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde (1888-1891)
K. ter Laan, Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid (1941)
Werken
De lapekoer (1822)
Rimen en teltsjes (1871, 1978[9])
Uitgaven
J.J. Kalma (ed.), `Kent gij Halbertsma van Deventer?' (1969)
J.J. Kalma en Y. Poortinga, Fluit en doedelsek (1971)
Primaire teksten elders in de dbnl
Joost Hiddes Halbertsma, ‘OVER DE UITSPRAAK VAN HET LANDFRIESCH,’ In: De Taalgids. Jaargang 9 (1867)
Joost Hiddes Halbertsma, ‘Levensberigten der in dit jaar afgestorvene medeleden.’, ‘Bericht wegens Rinse Posthumus, in leven kerkleeraar bij de Hervormde Gemeenten van Waaxens en Brantgum in Friesland.’ In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1861 (1861)
Secundaire literatuur in de dbnl
G. Kalff, ‘2. Het Proza. De Halbertsma's. Vosmaer. Geel.’ In: Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Deel 7 (1912)
Christina Kroes-Ligtenberg en Jan Prins, ‘Bijlage I: verslagen van de lezingen in de maandelijkse vergaderingen(Behoort bij het Verslag van de Secretaris, afgedrukt op blz. 158)’ In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1947 (1947)
Van 1807 tot 1813 studeerde Halbertsma aan de Doopsgezinden Kweekschool te Amsterdam en het Athenaeum Illustre, waar hij zich verdiepte in theologie en Noordse talen. In de periode van 1814 tot 1821 was hij predikant in Bolsward, waar hij al van zich deed spreken.
Toen Halbertsma in 1822 naar Deventer vertrok, besefte hij zich dat hij zich meer literator en geleerde dan predikant voelde. Hij liet dan ook in 1822 zijn eerste Friese geschrift drukken. Hierdoor werd hem verzocht een rede te houden in 1823 bij de grote Friese Gysbert Japicx-herdenking en kwam zo in aanraking met de Leidse Maatschappij van Letterkunde. Door Halbertsma’s brede belangstelling deed hij in 1853 een voorstel aan de Gedeputeerde Staten van Friesland voor de oprichting van een ‘Kabinet van Oudheden’ dat in 1855 tot stand werd gebracht. Zijn eigen verzameling Friese oudheden vormde de basis van dit kabinet. Halbertsma ontwikkelde zich tevens tot de grootste Nederlandse dialectkundige uit de eerste helft van de negentiende eeuw.
Het viel Halbertsma zeer zwaar toen hij in 1830 niet in aanraking kwam voor een professoraat aan het Deventer Athenaeum. Ook elders gingen benoemingen aan hem voorbij, dit kwam doordat hij een opvliegend karakter en een scherpe pen had.
Met P.C. Molhuysen werd hij in 1836 redacteur van de ‘Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren’, waarin Halbertsma ook schreef.
In 1843 verscheen het enige boek dat direct met zijn ambt van doen had: ‘De doopsgezinden en hunne herkomst’. Dit boek gaat vooral over Halbertsma’s bedenkingen over de toen opkomende orthodoxe stroming en fungeerde als waarschuwing aan jonge doopsgezinde predikanten. Dit werd niet in dank afgenomen en toen Halbertsma op 12 januari 1856 zijn pensioen aanvroeg, nam de kerkenraad dit verzoek maar al te graag aan en zo nam hij op 26 oktober 1856 afscheid.
Op een bovenwoning in Deventer bracht hij zijn tijd al schrijvend door en raakte steeds meer vereenzaamd. Zijn buitenlandse contacten bleven intact en in 1858 vertaalde hij op verzoek van prins Louis Lucien Bonaparte het Evangelie naar Mattheus in het Fries. Halbertsma heeft nooit echt in Deventer kunnen aarden. Doordat hij voor een lange tijd in Friesland had moeten verblijven, bleef hij een romantische hunkering houden naar zijn geboorteland. In 1865 schonk Halbertsma het grootste gedeelte van zijn uitgebreide bibliotheek aan de Provincie.
Toen hij op 17 februari 1869 1000 kolommen van het Friesch woordenboek had laten drukken bezweek Halbertsma. Zijn invloed is uitermate groot geweest, voor de Friese cultuur van onschatbare waarde. Zijn directe woordkeus, van pittig tot sarcastisch, houdt zijn werk nog steeds fris en oorspronkelijk. Joost Hiddes Halbertsma has reference number 10025. Joost Hiddes Halbertsma was a Dominee.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Eeltje Hiddes Halbertsma
M, #9896, b. 8 October 1797, d. 22 March 1858
Parents
Biography
Eeltje Hiddes Halbertsma was born on 8 October 1797 in Grouw. He and Bauckje Fockens were married on 13 July 1823 in Bolsward. Eeltje Hiddes Halbertsma died on 22 March 1858 at age 60 in Idaarderadeel. Halbertsma, Joost Hiddes -, 1789-1869, en zijn broer Dr. Eeltje, 1797-1858, uit Grouw, gaven in 1822 in de vorm van een almanak de Lapekoer fen Gabe Skroar uit, d.i. de Lappekorf van Gabe de snijder, rijmpjes en vertellingen; Rimen en Teltsjes heette het boek later, vermeerderd. Joost werd 1813 leraar bij de Doopsgezinden te Bolsward; hij wijdde 1823 het beeld van Gijsbert Japiks in. Eeltje was dokter te Grouw; Joost stond te Deventer van 1822-'56. Proefschrift van P.A. Jongsma over Dr. J. Halbertsma, 1933; Herm. Hylkema schreef over hem een studie in 1919. Proefschrift in 't Fries over Eeltje van G. Dijkstra, 1946.
Over Eeltje ook reeds een gedenkschrift van J. Hepkema, 1898.
studeerde geneeskunde te Leiden en Heidelberg, werd, na een korte periode te Purmerend, arts te Grou. Door zijn verblijf in Heidelberg ontwaakte zijn dichtertalent. Eeltje Hiddes Halbertsma has reference number 10026. Eeltje Hiddes Halbertsma was a DR.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Eeltje Tjalling Binnerts
M, #9897
Biography
Eeltje Tjalling Binnerts has reference number 10027.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Jentje Joostes Halbertsma
M, #9898, b. 27 February 1753, d. 26 November 1824
Parents
Biography
Jentje Joostes Halbertsma was born on 27 February 1753 in Grouw. He and Tjitske Gerbens Binnerts were married on 7 May 1780 in Grouw. Jentje Joostes Halbertsma died on 26 November 1824 at age 71 in Idaarderadeel. Jentje Joostes Halbertsma has reference number 10028.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Dirkje Jentjes Halbertsma
F, #9899, b. 1797, d. 15 March 1874
Parents
Biography
Dirkje Jentjes Halbertsma was born in 1797. She died on 15 March 1874 at age ~77 in Dantumadeel.
Dirkje Jentjes Halbertsma has reference number 10029.
| Last Edited | 11 October 2021 |
Tjitske Gerbens Binnerts
F, #9900, b. 1759, d. 25 June 1839
Biography
Tjitske Gerbens Binnerts was born in 1759 in Grouw. Jentje Joostes Halbertsma and Tjitske Gerbens Binnerts were married on 7 May 1780 in Grouw. She died on 25 June 1839 at age ~80 in Grouw. Tjitske Gerbens Binnerts has reference number 10030.
| Last Edited | 11 October 2021 |